Μετάβαση στο περιεχόμενο

Νίκος Εγγονόπουλος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Νίκος Εγγονόπουλος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Νίκος Εγγονόπουλος (Ελληνικά)
Γέννηση21  Οκτωβρίου 1907
Αθήνα
Θάνατος31  Οκτωβρίου 1985[1][2]
Αθήνα[3]
Αιτία θανάτουέμφραγμα του μυοκαρδίου
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςνέα ελληνική γλώσσα[4]
ΣπουδέςΑνωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (από 1932)
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταζωγράφος[5]
ποιητής[5]
συγγραφέας
σκηνογράφος
ενδυματολόγος
ΕργοδότηςΕθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Οικογένεια
ΣύζυγοςΝέλλη Ανδρικοπούλου (1950–1954)[6]
Ελένη Τσιώκου (1960–άγνωστη τιμή)[7]
Ιστότοπος
www.engonopoulos.gr
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Νίκος Εγγονόπουλος του Παναγιώτου (21 Οκτωβρίου 1907 - 31 Οκτωβρίου 1985) ήταν Έλληνας καθηγητής του Ε.Μ. Πολυτεχνείου, ζωγράφος, σκηνογράφος και ποιητής. Θεωρείται ένας από τους μείζονες εκπροσώπους της γενιάς του '30, ενώ αποτέλεσε και έναν από τους κύριους εκφραστές του υπερρεαλιστικού κινήματος στην Ελλάδα. Το έργο του περιλαμβάνει ακόμα μεταφράσεις, κριτικές μελέτες και δοκίμια.

Βιογραφικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεννήθηκε τον Οκτώβριο του 1907 στην Αθήνα. Η μητέρα του Ερριέτη ήταν από την Αθήνα και ο πατέρας του Παναγιώτης ήταν Κωσταντινουπολίτης από παλαιά φαναριώτικη οικογένεια.[8]

Πραγματοποίησε τις βασικές του σπουδές εσωτερικός σε Λύκειο του Παρισιού. Το 1927 υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία και μετά την απόλυσή του εργάστηκε ως μεταφραστής σε τράπεζα και γραφέας στο Πανεπιστήμιο, ενώ το 1930 διορίστηκε στο Υπουργείο Δημοσίων Έργων ως σχεδιαστής στη Διεύθυνση Σχεδίων Πόλεων.

Το 1932 γράφτηκε στην Σχολή Καλών Τεχνών, όπου μαθήτευσε κοντά στον Κωνσταντίνο Παρθένη, ενώ παράλληλα παρακολουθούσε μαθήματα βυζαντινής τέχνης στο εργαστήριο των Φώτη Κόντογλου και Α. Ξυγγόπουλου, μαζί με τον Γιάννη Τσαρούχη. Έκανε ελεύθερες σπουδές σε Παρίσι, Βιέννη, Μόναχο και Ιταλία. Δίδαξε στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Ε.Μ.Π., ζωγραφική, ιστορία της τέχνης και σκηνογραφία από το 1938, διαδοχικά ως επιμελητής, έκτακτος, μόνιμος και τακτικός καθηγητής. Την ίδια περίοδο γνωρίστηκε με άλλους σημαντικούς καλλιτέχνες, μεταξύ των οποίων ο Ανδρέας Εμπειρίκος, ο Γιάννης Μόραλης και ο Τζόρτζιο ντε Κίρικο. Σε όλο το διάστημα των σπουδών ζωγραφικής ο Εγγονόπουλος παρέμεινε στη θέση του στο Υπουργείο και το 1934 τοποθετήθηκε στην Τοπογραφική Υπηρεσία, όπου μετά από έξι χρόνια μονιμοποιήθηκε με τον βαθμό του Σχεδιαστή Α΄ Τάξεως.

Τα πρώτα δείγματα της ζωγραφικής του παρουσιάστηκαν το 1938 στην Έκθεση Τέχνη της Νεοελληνικής Παραδόσεως και αποτελούσαν έργα που απεικόνιζαν παλαιά σπίτια της Δυτικής Μακεδονίας. Την ίδια χρονιά σημειώθηκε και η είσοδός του στα ελληνικά γράμματα, αρχικά με τη δημοσίευση μεταφράσεων σε ποιήματα του Τριστάν Τζαρά και λίγο αργότερα, τον Ιούνιο του 1938, με την κυκλοφορία της πρώτης του ποιητικής συλλογής με τον τίτλο Μην ομιλείτε εις τον οδηγόν.

Τον Σεπτέμβριο του 1939 εκδόθηκε η δεύτερη ποιητική του συλλογή, Τα Κλειδοκύμβαλα της Σιωπής, ενώ τον Νοέμβριο πραγματοποιήθηκε η πρώτη ατομική έκθεση ζωγραφικής του, στο σπίτι του Νίκου Καλαμάρη. Την ίδια περίοδο εργάστηκε για την παράσταση της Ηλέκτρας του Σοφοκλή στο Θέατρο Κοτοπούλη, σχεδιάζοντας τα κοστούμια των ηθοποιών και συμμετείχε σε ομαδική έκθεση Ελλήνων καλλιτεχνών στη Νέα Υόρκη.

Το 1941 πολέμησε στο Αλβανικό Μέτωπο.[9]

Το 1945 αποσπάστηκε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο ως βοηθός στην έδρα Διακοσμητικής και Ελευθέρου Σχεδίου, θέση που διατήρησε μέχρι το 1956. Το 1949 συμμετείχε στην ίδρυση του καλλιτεχνικού ομίλου Αρμός με σκοπό την προώθηση μιας σύγχρονης αισθητικής πρότασης στον ελληνικό χώρο, μαζί με άλλα μέλη στα οποία περιλαμβάνονταν οι ζωγράφοι Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Μόραλης και Τσαρούχης. Παράλληλα εργάστηκε στο Υπουργείο Οικισμού και Ανοικοδομήσεως και σε συνεργασία με την αρχιτεκτονική ομάδα του Δημήτρη Πικιώνη σχεδίαζε νέα κτίρια.

Τα επόμενα χρόνια συμμετείχε σε αρκετές ομαδικές εκθέσεις, ενώ το 1954 εκπροσώπησε την Ελλάδα στην 27η Μπιενάλε της Βενετίας με συνολικά 72 έργα του. Την ίδια περίοδο εκλέχθηκε μόνιμος επιμελητής του Πολυτεχνείου και παραιτήθηκε οριστικά από το Υπουργείο Δημοσίων Έργων. Το 1958 του απονεμήθηκε το Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίησης του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας για την ποιητική συλλογή Εν Ανθηρώ Έλληνι Λόγω, ενώ το 1966 τιμήθηκε για το ζωγραφικό του έργο από τον βασιλιά Κωνσταντίνο Β΄ με το παράσημο του Χρυσού Σταυρού του Γεωργίου Α΄. Το κρατικό βραβείο ποίησης θα του απονεμηθεί αργότερα για δεύτερη φορά το 1979, καθώς και το παράσημο του Ταξιάρχη του Φοίνικος. Υπήρξε μέλος του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου, της Ελληνικής Εταιρίας Αισθητικής, της Société Européenne de Culture κ.ά. Μιλούσε αγγλικά, γαλλικά και ιταλικά. Ήταν μόνιμος κάτοικος Αθηνών (οδού Αναγνωστοπούλου). 'Ηταν μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος (ΕΕΤΕ).


Πίνακές του υπάρχουν στην Εθνική Πινακοθήκη, στις Δημοτικές Πινακοθήκες Αθηνών, Ρόδου, Θεσσαλονίκης, στο Μουσείο Θεάτρου στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και σε ιδιωτικές συλλογές.

Πέθανε το 1985 από ανακοπή καρδιάς και η κηδεία του πραγματοποιήθηκε δημοσία δαπάνη στο Α΄ Νεκροταφείο της Αθήνας.

Ποιήματα του Εγγονόπουλου έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά, αγγλικά, ιταλικά, ισπανικά, δανικά, πολωνικά, ουγγρικά και τη βενετική διάλεκτο. Επιπλέον έχουν μελοποιηθεί από τον Νίκο Μαμαγκάκη και τον Αργύρη Κουνάδη, ο οποίος έγραψε τη μουσική υπόκρουση στο ποίημα Μπολιβάρ για τον δίσκο της εταιρίας Διόνυσος, σε απαγγελία του ίδιου του Εγγονόπουλου.

Το έτος 2007 ανακηρύχθηκε από τον καλλιτεχνικό κόσμο της χώρας ως "Έτος Ν. Εγγονόπουλου".

Εργογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ποίηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Μην ομιλείτε εις τον οδηγόν, εκδ. Κύκλος 1938.
  • Τα κλειδοκύμβαλα της σιωπής, εκδ. Ιππαλεκτρυών 1939.
  • Επτά Ποιήματα, εκδ. Γλάρος 1944.
  • Μπολιβάρ, ένα ελληνικό ποίημα, εκδ. Ίκαρος 1944, 1962, 1968, 1983, 1993, 2007, ISBN 960-7233-38-7
  • Η επιστροφή των πουλιών, εκδ. Ίκαρος 1946.
  • Ελευσις, εκδ. Ίκαρος 1948.
  • Ο Ατλαντικός, ανάτυπο Αγγλο-Ελληνική Επιθεώρηση, τύποις Μ. Μυρτίδη 1954.
  • Εν Ανθηρώ Έλληνι λόγω, εκδ. Ίκαρος 1957.
  • Μην ομιλείτε εις τον οδηγόν-Τα κλειδοκύμβαλα της σιωπής, δευτέρα εκδ. Ίκαρος 1966.
  • Τρία Ποιήματα και Ένας Πίνακας, περιοδικό Σπείρα 1975.
  • Ποιήματα Α': Μην ομιλείτε εις τον οδηγόν-Τα κλειδοκύμβαλα της σιωπής, εκδ. Ίκαρος 1977, 1985.
  • Ποιήματα Β': Μπολιβάρ-Η επιστροφή των πουλιών-Ελευσις-Ο Ατλαντικός-Εν Ανθηρώ Έλληνι λόγω, εκδ. Ίκαρος 1977, 1985.
  • Ποιήματα, συγκεντρωτική έκδοση Ίκαρος 1993, 1999, 2007, 2021.
  • Στην κοιλάδα με τους ροδώνες, εκδ. Ίκαρος 1978, 1987, 1992, ISBN 960-7233-03-4
  • Το μέτρον: ο άνθρωπος. Πέντε ποιήματα και δέκα πίνακες, εκδ. Ύψιλον 2005.
  • Μυθολογία = Mythology, μετάφραση David Connolly, Ύψιλον 2006.
  • Ωραίος σαν Έλληνας = The Beauty of a Greek: Poems : Ποιήματα, ανθολόγηση και μετάφραση David Connolly, εκδ. Ύψιλον 2007.

Πεζά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Ο Καραγκιόζης: Ένα ελληνικό θέατρο σκιών, Ύψιλον (1981)
  • Ν. Εγγονόπουλος, Πεζά κείμενα, εκδ. Ύψιλον (1987)

Δισκογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Ο Εγγονόπουλος διαβάζει Εγγονόπουλο, Διόνυσος
  • 2010 "Η Ύδρα των πουλιών" (φωνή Δημήτρης Πουλικάκος, μουσική Socos)

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Ν. Εγγονόπουλος (επιμ. Γ. Κεντρωτής), Οι άγγελοι στον παράδεισο μιλούν ελληνικά. Συνεντεύξεις, σχόλια και γνώμες, εκδ. Ύψιλον (1999)
  • Ν. Εγγονόπουλος (επιμ. Δ. Δασκαλόπουλος), Και σ' αγαπώ παράφορα. Γράμματα στή Λένα: 1959-1967, εκδ. Ίκαρος
  • Σχέδια και χρώματα (επιμ. Ερριέτη Εγγονοπούλου), εκδ. Ύψιλον (1996)
  • Π.Δ.Καγκελάρη, Αναζητήσεις στη Σύγχρονη Ελληνική Ζωγραφική - Η Συλλογή Καγκελάρη, τόμ.1, Αθήνα 1991. ISBN 960-220-134-7
  • Δημοτική Πινακοθήκη Ψυχικού - Κληροδότημα Μ. & Τ. Λέφα, Σύγχρονη Ελληνική Ζωγραφική: Συλλογή Καγκελάρη (κατάλογος έκθεσης), Ψυχικό 2008

Ερμηνεία και κριτική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Η ποίηση στον καιρό «του τραβήγματος της ψηλής σκάλας», Αμπατζοπούλου Φρ., , Στιγμή, 1987.
  • Το υπερρεαλιστικό «πείραμα» του Νίκου Εγγονόπουλου: μια συμβολή στη μελέτη της ποιητικής του, Αμπατζοπούλου Φρ., http://www.poeticanet.gr/yperrealistiko-peirama-nikoy-eggonopoyloy-a-95.html.
  • «Το αίσθημα της αδικίας: η ποιητική του διαφορετικού στον Νίκο Εγγονόπουλο», Αρσενίου Ελισάβετ,, Εισαγωγή – Επιμέλεια Ανδρέας Μαράτος 1821-2021 – Μνήμες Τεχνών Θραύσματα Ιστορίας, Συλλογικό, Νήσος, 2021, 337-350.
  • Ο Νίκος Εγγονόπουλος και η Επανάσταση του 1821, Αρσενίου Ελισάβετ, επιμέλεια και εισαγωγή, Βιβλιόραμα, 2021.
  • "Τα αντικείμενα του Νίκου Εγγονόπουλου: Νέα πράγματα για μια νέα ποιητική", Αρσενίου Ε. http://www.poeticanet.gr/antikeimena-nikoy-eggonopoyloy-pragmata-a-98.html?category_id=23. Διαδίκτυο. Ανακτήθηκε στις 09.11.2017.
  • "(Απο)χαιρετώντας τον Νίκο Εγγονόπουλο", Βούλγαρη Σ., . http://www.poeticanet.gr/xairetwntas-niko-eggonopoylo-a-93.html?category_id=45. Ανακτήθηκε στις 09.11.2017.
  • Μπολιβάρ ὁ ἀπελευθερωτής: Μιά δοκιμή ἀφιέρωμα στά 30 χρόνια τοῦ Νίκου Ἐγγονόπουλου 1943-1973, Δημήτρης Ιατρόπουλος, Καστανιώτης (1973)
  • Ούτως ή άλλως: Αναγνωστάκης, Εγγονόπουλος, Καχτίτσης, Χατζής, Άντεια Φραντζή, Πολύτυπο (1988)
  • Ὁ ποιητής Νίκος Ἐγγονόπουλος: Ἐπίσκεψη τόπων καί προσώπων, Ρένα Ζαμάρου, Καρδαμίτσα (1993)
  • Εκφράσεις του ποιητικού έργου του Νίκου Εγγονόπουλου, Δημήτρης Καραμβάλης
  • Λόγια και ιστορίες από το χωριό των ποδηλάτων: Αφηγηματικά σχήματα στις δύο πρώτες συλλογές του Νίκου Εγγονόπουλου, Έλλη Φιλοκύπρου, Δίαυλος (1996)
  • Νικόλαος Ἐγγονόπουλος ἤ Τό θαῦμα τοῦ Ἐλμπασάν καί τοῦ Βοσπόρου: Διάλεξη γιά τόν Νίκο Ἐγγονόπουλο, Ανδρέας Εμπειρίκος, Ἄγρα (1999)
  • Επί τα ίχνη του Νίκου Εγγονόπουλου, Νέλλη Ανδρικοπούλου, Ποταμός (2003)
  • Διαβάζοντας το παρελθόν στον Εγγονόπουλο: Λογοτεχνία και ιστορία: Από τα ακριτικά τραγούδια μέχρι τα προεπαναστατικά χρόνια, Δημήτρης Βλαχοδήμος, Ίνδικτος (2006)

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12604440s. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  2. ↑ «Engonopoulos, Nikos» 13  Δεκεμβρίου 2017.
  3. ↑ (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 5  Νοεμβρίου 2010. 500100431. Ανακτήθηκε στις 14  Απριλίου 2019.
  4. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12604440s. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  5. ↑ 5,0 5,1 (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 7  Αυγούστου 2021. 500100431. Ανακτήθηκε στις 7  Φεβρουαρίου 2024.
  6. ↑ dp.iset.gr/en/artist/view.html?id=3234.
  7. ↑ engonopoulos.gr/_homeEN/bio.html.
  8. ↑ Νίκος Εγγονόπουλος, ο Έλληνας υπερεαλιστής, alcyon.gr
  9. ↑ «Νίκος Εγγονόπουλος (1907 – 1985)». Σαν Σήμερα .gr. https://plus.google.com/100994270521586025280. Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2016.  Εξωτερικός σύνδεσμος στο |publisher= (βοήθεια)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Νίκος_Εγγονόπουλος&oldid=10513402"